Ένα από τα θέματα που έχει τραβήξει ιδιαίτερα το ενδιαφέρον μου τα τελευταία χρόνια είναι αυτό της Ελλειμματικής Προσοχής ή αλλιώς Διάσπασης Προσοχής ή αλλιώς ΔΕΠΥ. Όλο και περισσότερα άρθρα εμφανίζονται επιτέλους σε περιοδικά και εφημερίδες για αυτήν την κατάσταση, η οποία μέχρι πρόσφατα αγνοείτο ή δεν αναγνωριζόταν από πολλούς ειδικούς με αποτέλεσμα να ταλαιπωρούνται άδικα πολλοί άνθρωποι είτε ενήλικες είτε παιδιά. Το τελευταίο το τονίζω ιδιαίτερα διότι άνθρωποι με ΔΕΠΥ είναι συνήθως άνθρωποι φυσιολογικής ευφυϊας, εύστροφοι, προσφιλείς, δημιουργικοί και τολμηροί, οι οποίο λόγω της ΔΕΠΥ δυσκολεύονταν να αξιοποιήσουν τις δυνατότητες τους.
Η ΔΕΠΥ σήμερα θεωρείται μια νευροαναπτυξιακή κατάσταση ( άρα εμφανίζεται από τα πρώτα παιδικά χρόνια), με σημαντική γενετική προδιάθεση, που έχει ως πιθανό κεντρικό έλλειμμα τη ρύθμιση του αυτοελέγχου. Στην πλήρη της μορφή εμφανίζεται στο 1% των παιδιών, αλλά μπορεί να φτάσει και το 5% αυτών αν αξιολογηθεί μόνο η έλλειψη προσοχής ως διαγνωστικό κριτήριο. Η ΔΕΠΥ συχνά, παραμένει και στην ενήλικη ζωή.
Τα τρία κύρια συμπτώματα: η κινητική υπερδραστηριότητα, η διάσπαση προσοχής και η παρορμητικότητα εμφανίζονται και σε πλήθος άλλων ψυχιατρικών διαταραχών, αλλά ακόμα και ως συνέπεια του σύγχρονου τρόπου διαβίωσης και ανατροφής των παιδιών. Τίθεται επομένως το ζήτημα της λανθασμένης διάγνωσης ή και υπέρ-διάγνωσης.
Η διάγνωση τίθεται από την κλινική συνέντευξη. Η σωστή δόμηση αυτής με τα κατάλληλα διαγνωστικά εργαλεία και τη σφαιρική εκτίμηση όλων των πλευρών της ζωής του παιδιού ή του ενήλικα ( σπίτι, εργασία, παρέες) εξασφαλίζουν συνήθως ένα αξιόπιστο αποτέλεσμα. Μαθησιακός, αναπτυξιακός ή νευρολογικός έλεγχος καθώς και νευροψυχολογικά τεστ, μπορούν να βοηθήσουν στη διαμόρφωση του τελικού συμπεράσματος.
Η φαρμακευτική θεραπεία στηρίζεται κυρίως σε διεγερτικά του νευρικού συστήματος ( μεθυλφαινιδάτη), τα οποία έχουν δοκιμαστεί για χρόνια, είναι αποτελεσματικά και ασφαλή όταν χορηγούνται με το σωστό τρόπο. Νεότερα φάρμακα μη διεγερτικά, όπως η ατομοξεπίνη, η βουπροπριόνη και η βενλαφαξίνη έχουν δοκιμαστεί με καλά αποτελέσματα. Κοινό χαρακτηριστικό αυτών είναι η δράση τους σε νοραδρενεργικούς ή και ντοπαμινεργικούς υποδοχείς. Γονείς που δεν επιθυμούν θεραπεία με κλασικά φάρμακα, έχουν την επιλογή του μουρουνέλαιου, το οποίο όμως εμφανίζει μέτρια αποτελεσματικότητα.
Εκτός από τη φαρμακευτική αγωγή, σημαντική βοήθεια προσφέρουν και οι κοινωνικο-εκπαιδευτικές παρεμβάσεις ( ή αλλιώς ADD coaching). Στόχος των προγραμμάτων αυτών είναι να μάθουν το παιδί ( ή τον ενήλικα) τεχνικές αυτο-οργάνωσης και αυτοελέγχου, επίλυσης προβλημάτων και διαχείρισης του χρόνου.
